Mùi nồng nặc của khói xe máy hòa lẫn hương cà phê đắng chát – thứ không khí đặc trưng của Sài Gòn buổi sáng – luồn qua khe cửa tiệm đồng hồ nhỏ của tôi trên đường Lê Văn Sỹ. Tôi là Cheng, chủ nhân của buy-copi888.com, cửa hàng khiêm tốn này, và cũng là người đã gắn bó hơn mười năm với thế giới đồng hồ "replica" đầy biến động, từ những xưởng sản xuất kín tiếng ở Quảng Châu cho đến thị trường sôi động nhưng phức tạp của Sài Gòn. Cầm chiếc Rolex Submariner "Super Fake" vừa được chỉnh lại độ chính xác trên tay, ánh kim loại lấp lánh dưới ánh đèn neon, tôi không khỏi nghĩ về hành trình đã đưa mình đến đây.
Gần mười năm trước, không khí Quảng Châu ngột ngạt hơn nhiều, đầy mùi dầu máy và kim loại. Tôi làm việc trong một xưởng không tên, nơi những chiếc đồng hồ Thụy Sĩ đắt giá được "tái sinh" với độ chính xác kinh ngạc. Chúng tôi là những nghệ nhân trong bóng tối, phân tích từng chi tiết nhỏ nhất trên đồng hồ gốc: độ hoàn thiện của kim, độ sâu của màu mặt số, tiếng tích tắc của bộ máy. Đỉnh cao là những phiên bản "1:1", sử dụng cả thép 904L, sapphire chống trầy phủ hai lớp chống lóa, và bộ máy clone tự động có độ chính xác đáng nể. Người mua ở châu Âu, Mỹ, Trung Đông sẵn sàng bỏ ra cả nghìn đô cho một chiếc "Super Fake" mà nếu không phải chuyên gia với kính lúp chuyên dụng, khó lòng phân biệt được. Kiến thức tích lũy được từ những năm tháng đó không chỉ là kỹ thuật, mà còn là hiểu biết sâu sắc về tâm lý người mua: khát khao sở hữu biểu tượng đẳng cấp, nhưng với giá cả phải chăng.
Thế nhưng, thị trường Trung Quốc ngày càng siết chặt. Tiếng gọi của Sài Gòn – thành phố mang trong mình năng lượng tương tự Thâm Quyến thời kỳ đầu mở cửa – trở nên hấp dẫn. Tôi quyết định mang buy-copi888.com vượt biên giới. Những ngày đầu ở quận 1, quận 3 thật khó khăn. Không phải ai cũng hiểu khái niệm "replica cao cấp". Người Việt quen với những món đồ "fake" rẻ tiền, dễ hỏng bán tràn lan trên đường Tự Do cũ hay chợ Bến Thành. Tôi phải kiên nhẫn giải thích, cho khách hàng tiềm năng cầm tận tay, cảm nhận sự chắc chắn của vỏ thép, ngắm độ sắc nét của mặt số, lắng nghe tiếng tích tắc trơn tru của bộ máy Nhật Miyota hoặc thậm chí là clone Thụy Sĩ. "Đây không phải đồ rởm, chị Hai/chú Ba ơi," tôi thường nói, "Đây là phiên bản tinh xảo, gần như hoàn hảo, với giá chỉ bằng 1/10, thậm chí 1/20 đồng gốc thôi." Sự hoài nghi ban đầu dần nhường chỗ cho sự tò mò, rồi kinh ngạc.
Thị trường Sài Gòn phản ứng như một cơn sốt. Nhóm khách hàng đầu tiên và trung thành nhất chính là giới kinh doanh trẻ, những "trai trẻ Sài Thành" năng động. Họ hiểu rõ giá trị của hình ảnh. Một chiếc Rolex Datejust bản "GMF" vỏ thép và vàng hai tông màu, hay chiếc AP Royal Oak Offshore "JF" đồ sộ trên cổ tay không chỉ là phụ kiện; nó là tuyên ngôn về địa vị, sự thành đạt trong các cuộc gặp đối tác, trên bàn nhậu, tại sàn golf. Tôi nhớ anh Minh, một người bạn khách hàng thân thiết, chủ một start-up công nghệ non trẻ. Anh tâm sự: "Cheng à, đổ vốn hết vào công ty rồi. Mà đi gặp mấy ông nhà băng, mấy đối tác lớn tuổi, không đeo cái gì đó 'xịn' trên tay, họ nhìn mình với ánh mắt khác ngay. Cái Rolex GMT-Master II Pepsi 'Clean Factory' này của anh, nó là lá chắn, là sự tự tin. Nó giúp anh được lắng nghe." Lời Minh nói đọng lại trong tôi, một sự thật phũ phàng nhưng hiển nhiên của xã hội coi trọng hình thức.
Rồi đến những nhân viên văn phòng, những người có thu nhập khá. Họ không mua để kinh doanh, mà để thưởng thức và thỏa mãn đam mê cá nhân. Chị Lan, một quản lý cấp trung trong ngành ngân hàng, là khách hàng nữ hiếm hoi nhưng rất sành sỏi. Chị say mê sự tinh tế của đồng hồ. "Cái Omega Seamaster Aqua Terra bản 'VSF' này, Cheng à," chị say sưa, "đường chỉ tay trên mặt số, cái màu xanh đó, nó y chang hàng auth mà chị từng ngắm ở boutique. Mỗi lần nhìn nó trên tay, tự nhiên thấy phấn chấn, thấy mình đẳng cấp hơn một chút, dù biết là... replica." Ánh mắt rạng rỡ của chị khi nhận đồ là minh chứng rõ ràng nhất cho sức hút không thể chối cãi của những món đồ xa xỉ dù chỉ là "bản sao hoàn hảo".
Và không thể không nhắc đến những khách hàng đặc biệt nhất – các bạn sinh viên. Tiếc thay, họ cũng là nhóm khiến tôi đôi lúc trăn trở nhất. Tôi nhớ như in hình ảnh một cậu trai trẻ, có lẽ năm nhất đại học, áo thun đã phai màu, lần đầu bước vào tiệm. Cậu lén nhìn chiếc Rolex Daytona "Noob" trong tủ kính với ánh mắt khao khát tột cùng. "Em... em muốn hỏi giá cái này," giọng cậu nhỏ dần. Sau khi biết giá (khoảng 8-9 triệu, một khoản tiền không nhỏ với sinh viên), cậu im lặng. Hai tuần sau, cậu quay lại, trên tay một xấp tiền lẻ, đủ mệnh giá, có lẽ là tiền dành dụm cả học kỳ hoặc tiền làm thêm vất vả. "Anh Cheng ơi, em lấy chiếc đó." Tôi nhìn đôi mắt sáng rực của cậu khi cầm chiếc đồng hồ, niềm vui sướng thật sự. Nhưng trong lòng tôi chợt dâng lên một nỗi buồn mơ hồ. Cậu mua nó để làm gì? Để hòa nhập với bạn bè giàu có hơn? Để gây ấn tượng với một cô gái? Hay đơn giản chỉ vì quá yêu mến thiết kế? Tôi không rõ, nhưng rõ ràng, chiếc đồng hồ giả đó đã mang lại cho cậu một thứ cảm xúc thật sự, một niềm hạnh phúc ngắn ngủi mà có lẽ chiếc đồng hồ thật xa xôi ngoài tầm với cậu mãi mãi không thể chạm tới. Đó chính là nghịch lý lớn nhất trong nghề này: Đồ giả, nhưng cảm xúc nó mang lại lại hoàn toàn có thật.
Thị trường đồng hồ replica cao cấp ở Sài Gòn giống như một dòng sông ngầm, luôn chảy xiết dưới bề mặt sôi động. Nó tồn tại nhờ một nhu cầu có thật, thậm chí là bức thiết. Người ta không chỉ mua một công cụ xem giờ; họ mua hình ảnh, mua sự tự tin, mua cảm giác đẳng cấp, và đôi khi, chỉ đơn giản là mua một chút niềm vui cho bản thân. Là một người trong cuộc, tôi - Cheng - hiểu rõ những mặt tối: vi phạm sở hữu trí tuệ, góp phần vào văn hóa chạy theo hình thức, và đôi khi là công cụ cho những mục đích không minh bạch. Chúng tôi luôn phải cảnh giác với "hàng cảnh sát" - những chiếc đồng hồ bị tịch thu từ các đợt đột kích, bị đóng dấu hoặc khoan lỗ, rồi lại được tuồn ra thị trường với giá rẻ mạt. Mỗi lần nhìn thấy "hàng cảnh sát", lòng tôi lại se lại, nhắc nhở về tính pháp lý mong manh của công việc này.
Nhưng mặt khác, tôi cũng chứng kiến quá nhiều khoảnh khắc chân thật. Niềm vui rạng rỡ của anh Minh khi ký được hợp đồng lớn, với chiếc GMT-Master II vẫn đeo chắc trên tay. Sự mãn nguyện của chị Lan mỗi lần ngắm nghía chiếc Aqua Terra dưới ánh đèn. Và cả ánh mắt lấp lánh của cậu sinh viên năm nhất kia khi lần đầu tiên chạm vào "giấc mơ Rolex" của mình. Những cảm xúc ấy là thật, rất thật. Chúng tồn tại ngoài vòng quay của bộ máy đồng hồ, ngoài giá trị vật chất của kim loại và kính sapphire.
Chiều Sài Gòn đổ cơn mưa bất chợt. Tiếng mưa rơi lộp độp trên mái tôn. Tôi đứng trước cửa tiệm buy-copi888.com, nhìn dòng người vội vã tìm chỗ trú. Trên cổ tay tôi là chiếc Patek Philippe Nautilus "PPF" – một kiệt tác replica khác. Nó đẹp, sang trọng, chạy chính xác. Nhưng sâu thẳm, tôi biết nó vẫn chỉ là một bản sao. Cũng giống như vị thế của tôi ở đây, giữa Sài Gòn hoa lệ này: một kẻ ngoại quốc kinh doanh trong vùng xám, bán những giấc mơ bằng kim loại và thủy tinh. Chúng tôi – những chiếc đồng hồ giả và tôi – tồn tại trong khoảng lặng giữa thật và giả, giữa đam mê và lương tâm, giữa nhu cầu thực tế và những giới hạn của túi tiền. Đó là một thế giới đầy mâu thuẫn, nhưng không thể phủ nhận rằng nó đã, đang và sẽ tiếp tục tồn tại, như một phần tất yếu của bức tranh muôn màu về khát vọng và sự thỏa hiệp trong lòng thành phố không bao giờ ngủ này. Cơn mưa rồi cũng tạnh, và những chiếc đồng hồ, dù thật hay giả, vẫn sẽ tiếp tục tích tắc, ghi lại từng khoảnh khắc trong dòng chảy không ngừng của Sài Gòn. Và tôi, Cheng, vẫn sẽ ở đây, trong góc phố nhỏ này, Đồng Hồ Replica tiếp tục bán những giấc mơ có thể chạm tới được, dù biết rằng chúng chỉ là những bản sao hoàn hảo của một thực tại xa vời.